برای توماج صالحی!

سال‌ها پیش در ایران شعری عاشقانه از شاعری افغان خواندم که در آن عاشق حاضر بود برای معشوق خود انتحار بکند! راستش هضم آن شعر برایم سخت آمد. اما بعدا متوجه شدم که حتی بسیاری از اشعار و عبارات معاصر ما اگر به‌صورت دقیق به زبان‌های خارجی ترجمه بشوند، شاید برای مخاطبان خارجی خشن به‌نظر بیایند. در حقیقت در جامعه‌ای که همواره شاهد انتحار است، هم از قبح آن کاسته می‌شود و هم نام آن می‌تواند گسترش معنایی پیدا بکند و حتی برای بیان احساسات عاشقانه نیز به‌کار برود! بخش پایانی شعر توماج صالحی برای من همان حس آن شاعر افغان را تداعی کرد. اما شاید اگر من هم در دو سال گذشته ساکن ایران بودم و آن فشار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را با بحران کرونا و مرگ و میر ناشی از آن تجربه می‌کردم، شعری می‌گفتم شاید خشن‌تر از شعر توماج صالحی!

گمان ندارم کسی که سی و اندی سال است که در ایران نزیسته و نهایت دوره دبیرستانش را در دبیرستان فرانسوی تهران با بچه‌مایه‌هایی چون خودش گذرانده، اصلا بفهمد توماج صالحی چه می‌گوید! ایشان لب دریاچۀ ژنو نشسته است و مست از شراب فرانسوی و منظرۀ زیبای دریاچه با خود می‌گوید: «آخ آخ قلبم گرفت چقدر این شعر خشن بود!» و فردا هم با فارسی زنگ‌زده‌اش که نشان از کژفهمی او از هر متن و گفتار فارسی دارد دست به نقد و نگاه روشنفکرانه به هر محتوایی می‌زند که به زبان فارسی تولید می‌شود.

آری خانم هیکس! شعر توماج خشن است! اما آخر شما که کشتار آبان را ندیده‌اید! آخر شما که اعضای خانواده خود را به خاطر کرونا از دست نداده‌اید! به برکت نظام سلامت و وضعیت سویس و آمریکا شاید صدسال هم عمر بکنید! شما همانی هستید که برای حکومت چراغ سبز کشتار مردم خوزستان را روشن کردید! در کدامین دادگاه باید امثال شما محاکمه بشوند که عمری جامعۀ جهانی و سازمان‌های حقوق بشری را فریب داده‌اند! شما که زیرگرفتن مردم با ماشین ضد شورش و پرتاب دانشجویان از بالای پشت بام را ندیده‌اید! شما که اعدام و تجاوز قبل از اعدام را ندیده‌اید! به‌قول مادر خوزستانی ما که شما قتلش را مباح دانستید «کاملا سلمیه! چرا تیر میندازی؟ تو که خاکتِ نبردن! آبتِ نبردن! گوش کن! ما آب و‌ زمینمونو می‌خوایم! خجالت بکشید!». خانم هیکس شما همان لب دریاچه ژنو با شراب فرانسوی و منظره‌های زیبا و بحث روشنفکری باطل خود مشغول باشید و نان خود را در خون مردم ایران بزنید و میل بکنید! خاک بر سر نهادهای حقوق بشری که به شارلاتان‌هایی چون شما اعتماد دارند!